Kulak Çınlaması: Nedenleri ve Tedavi Yöntemleri
Tinnitus'un Tanımı ve Mekanizmaları
Tinnitus, genellikle edinilmiş işitme kaybı ile başlayan ve bu kaybın işitsel ve işitsel olmayan beyin ağlarındaki değişikliklerle birleşmesi sonucu devam eden, dahili olarak üretilen belirsiz sesler ve tonların kalıcı, istemsiz bir algısıdır. Tinnitus'un oluşumunda etkili olan çeşitli mekanizmalar bulunmaktadır:
Hücresel Düzeyde Mekanizmalar:
- Artan Nöronal Senkronizasyon: Sinir hücreleri arasında anormal senkronizasyon tinnitus algısına neden olabilir.
- Nörotransmisyon Değişiklikleri: Kimyasal ileticilerdeki değişiklikler tinnitus belirtilerini etkileyebilir.
- Uyumsuz Plastisite: Beyindeki nöronal ağların anormal yeniden yapılanması tinnitus'a yol açabilir.
Sistem Düzeyinde Mekanizmalar:
- İşitsel Yapılar: İç kulak ve işitsel yolların etkilenmesi tinnitus'un ana nedenlerinden biridir.
- İşitsel Olmayan Yapılar: İşitsel korteks dışındaki beyin yapıları da tinnitus'ta rol oynayabilir.
- Üst Merkezlerdeki İşlevsel Bağlantılardaki Değişiklikler: Beynin farklı bölgeleri arasındaki anormal bağlantılar tinnitus hissini güçlendirebilir.
- Tinnitus Ağları: Tinnitus’a özgü beyin ağları ve bunların işleyişi, tinnitus hissinin oluşmasında önemli bir rol oynar.
Diğer Mekanizmalar:
- Talamokortikal Disrimi: Talamus ve korteks arasındaki iletişim bozuklukları tinnitus'u etkileyebilir.
Tinnitus' a Periferik ve Santral Sebepler:
Periferik Sebepler: İç tüylü hücrelerin dejenerasyonu, spiral ganglion nöronlarındaki değişiklikler ve işitsel merkezlerdeki sinaptik iletimdeki bozulmalar tinnitus'a neden olabilir.
Santral Sebepler: İşitme kaybından sonra işitsel modalitedeki haritanın yeniden düzenlenmesi, tinnitus'un santral kökenli olduğunu işaret edebilir. Tinnitus, birincil duyusal korteksteki anormal aktivitenin frontal, parietal ve limbik beyin bölgelerini içeren daha geniş bir kortikal ağa bağlanmasıyla bilinçli farkındalığa ulaşabilir.
Tinnitus' ta Nöropsikolojik Değerlendirme:
Tinnitus'un psikolojik etkileri kişiden kişiye değişebilir ve genellikle anksiyete ve depresyon ile ilişkilidir:
Anksiyete: Tek taraflı kulak çınlaması olan kişilerde zayıf sözel bellek, işitsel dikkat bozulması ve çalışma belleğinin zayıflığı görülebilir.
Depresyon: Bilateral kulak çınlaması yaşayan bireylerde ise seçici dikkat bozulması ve çalışma belleği işleyişinde zayıflık gözlemlenebilir.
Hasta hikayesinin değerlendirilmesi, tinnitus'un tedavisinde önemli bir adımdır. Bu, hastanın yaşadığı tinnitus ile ilişkili sorunları anlamak, danışmanlık oturumlarını yönlendirmek ve tinnitus'un rahatsız edici olup olmadığını belirlemek açısından kritiktir. Ayrıca, hastayı tinnitus'un olası nedenleri ve sonuçları konusunda eğitmek gereklidir.
Tinnitus' ta Odyolojik Değerlendirme:
Tinnitus’un odyolojik değerlendirmesi şu testleri içerir:
- Otoskopik Muayene: Dış kulak, kulak zarı ve orta kulağın görsel muayenesi yapılır. Kulak kanalındaki buşonun da tinnitus'a neden olabileceği unutulmamalıdır.
- İmmitansmetrik Ölçümler: Orta kulağın fonksiyonunu değerlendirir ve tinnitus'a sebep olabilecek bozuklukları belirlemeye yardımcı olabilir.
- Otoakustik Emisyonlar (OAE): Koklear fonksiyon ve bütünlüğün hassas bir ölçümüdür. OAE'ler, koklear disfonksiyonun belgelenmesine katkıda bulunur ve normal işitme eşiklerine rağmen tinnitus'un koklear kökeni hakkında bilgi verir.
- Saf Ses Odyometre: 125 - 8000 Hz arası eşikler değerlendirilir. İşitme kaybı değerlendirmesi dışında tinnitus'un psikoakustik ölçümleri için gereklidir.
- Konuşma Odyometresi: Sessizlikte kelime tanıma ve gürültüde konuşmayı anlama eşiği ölçülür. Gürültüde konuşmayı anlama, bilişsel becerilerle ilişkilidir.
- Elektrofizyolojik Ölçümler: ABR (Akustik Beyin Sapı Yanıtı) I-V dalga oranı ve kortikal yanıtlar gibi patolojik bilgiler sağlar.
Tinnitus' ta Psikoakustik Değerlendirme:
Tinnitus'un psikoakustik değerlendirilmesi şu unsurları içerir:
- Beyaz Gürültü Eşiği
- Tinnitus Perdesini Eşleme
- Tinnitus Gürültüsünü Eşleme
- Minimal Maskeleme Seviyesi
- Loudness Discomfort Level (LDL)
- Rezidüel İnhibisyon
Psikoakustik değerlendirme, tedaviye yönelik kararlar almada yardımcı olur ve hastaların ana şikayetlerine gösterilen ilgiyi takdir etmelerini sağlar. Ayrıca, test süreci odyologun rahatsız edici kulak çınlaması olan kişiyle bir çalışma ilişkisi geliştirmesi için fırsat sunar.
Tinnitus' ta Subjektif Değerlendirme:
Subjektif değerlendirme, genellikle şu yöntemlerle yapılır:
- VAS (Görsel Analog Ölçek)
- Çınlama Anketleri
- Diğer Anketler
Subjektif değerlendirme önemli bir bilgi sağlar, ancak objektif değerlendirmeler ile birlikte yapılmalıdır.
Tinnitus' ta Tedavi ve Terapötikler:
Tinnitus tedavisinde kullanılan yöntemler şunlardır:
- Koklear İmplant
- Derin Beyin Stimülasyonu
- Transkranial Doğru Akım Stimülasyonu (tDCS)
- Transkranial Manyetik Stimülasyon (TMS)
- İşitme Cihazları
- Ses Terapisi
- Davranışsal Bilişsel Terapi (CBT)
- Tinnitus Retraining Terapi (TRT)
Tinnitus Tedavisine Uluslararası Yönetim Yaklaşımları:
Farklı ülkelerde tinnitus yönetimi şu şekildedir:
- İtalya: Farmasötik tedaviler
- İngiltere: Amplifikasyon yöntemleri
- Fransa ve Almanya: Fizyoterapi ve Rehabilitasyon, bilişsel davranışçı terapi uygulanır
Tinnitus Hastasına Öneriler:
Tinnitus hastalarına şu önerilerde bulunulabilir:
- Aklınızda soru kalmasın, her şeyi sorun.
- Olumsuz yönlendirmelerden ve internet aramalarından etkilenmeyin.
- Yüksek gürültü ve tam sessiz ortamlardan uzak durun.
- Stres ve yorgunluktan kaçının.
- Aşırı kafein, kola ve çok yağlı-tuzlu besinlerden kaçının.
- Kan basıncınızı kontrol edin.
- Düzenli uyku uyumaya özen gösterin.
- Gevşeme egzersizleri uygulayın.
- Tinnitus'u takip etmeyin.
Tinnitus’un yönetiminde multidisipliner bir yaklaşım ve hastanın aktif katılımı, tedavi sürecinin başarısı için kritik öneme sahiptir.
Yorum Yap